Ontslag in het ambtenarenrecht

Kan een ambtenaar worden ontslagen?

Het ambtenarenrecht heeft een gesloten ontslagsysteem. Dat wil zeggen dat een ambtenaar alleen ontslagen kan worden indien er een ontslaggrond wordt gebruikt die in de betreffende rechtspositieregeling staat vermeld. Het ambtenarenrecht kent onder andere de volgende ontslaggronden: ontslag op verzoek, ontslag wegens disfunctioneren, ontslag wegens arbeidsongeschiktheid, ontslag wegens zeer ernstig plichtsverzuim (disciplinair ontslag) en een ontslag wegens overige gronden. Dit laatste is een ontslaggrond die vaak wordt gebruikt als de werkrelatie duurzaam is verstoord.

Ontslag op verzoek

art. 8:1 CAR-UWO, art. 94 ARAR

Een ambtenaar kan altijd zelf om ontslag verzoeken. Formeel kan de ambtenaar niet zelf ontslag nemen, hiervoor is altijd een besluit nodig van het bestuursorgaan waar hij werkzaam is. Het bestuursorgaan zal meestal de opzegtermijn in acht nemen, deze varieert van 1 tot en met 3 maanden. Er zijn een aantal gevallen waarbij de ambtenaar nog kan terugkomen op zijn verzoek tot ontslag. Een voorbeeld is wanneer de ontslagbrief onder druk of dreiging tot stand is gekomen.

Ontslag wegens disfunctioneren

art. 8:6 CAR-UWO, art. 98 lid 1 sub g ARAR

Een ontslag wegens disfunctioneren kan niet zomaar worden gegeven. Hieraan vooraf gaat vaak een functioneringstraject. In dit functioneringstraject wordt de ambtenaar gewezen op zaken die hij dient te verbeteren in zijn functioneren. Uiteraard worden ook zaken benoemd die goed gaan! In functioneringsgesprekken worden eventuele afspraken vastgelegd. Soms is het nodig een beoordeling op te maken. Een beoordeling is een besluit waartegen bezwaar en beroep openstaat. Een slechte beoordeling wordt vaak aangevochten omdat een volgende slechte beoordeling kan leiden tot een ontslag. Niet alleen de kwaliteit van het werk wordt beoordeeld maar ook houding en gedrag van de ambtenaar. Dit betekent dat een ambtenaar zich fatsoenlijk dient te gedragen. Belangrijk in het functioneringstraject is dat de ambtenaar gewezen wordt op zijn tekortkomingen en dat hij de kans krijgt zich te verbeteren. Als dit achterwege wordt gelaten zal de rechter hier zwaar aantillen. Een uitzondering is wel dat de verbeterkans achterwege kan worden gelaten indien duidelijk blijkt dat een verbeterkans geen enkele zin heeft.

Ontslag wegens arbeidsongeschiktheid

art. 8:4 CAR-UWO, art. 98 lid 1 sub f ARAR

Een ambtenaar kan over het algemeen worden ontslagen indien hij meer dan 2 jaar arbeidsongeschikt is wegens ziekte. Bovendien mag er geen uitzicht zijn op een spoedig herstel van de ambtenaar. Daarnaast is het overigens wel mogelijk de zieke ambtenaar tijdens zijn ziekte te ontslaan op een andere ontslaggrond, bijvoorbeeld naar aanleiding van ernstig plichtsverzuim of reorganisatie. Het UWV dient de ambtenaar te beoordelen voor wat betreft zijn arbeidsongeschiktheid wegens ziekte en de nog benutbare mogelijkheden (WIA beoordeling). Na het ontslag wegens ziekte maakt de ambtenaar vaak aanspraak op een WIA, WGA of IVA-uitkering.

Ontslag wegens reorganisatie

art. 8:3 CAR-UWO, art. 96 ARAR

Een ambtenaar kan worden ontslagen na een reorganisatie indien blijkt dat er geen passende functie voor hem voorhanden is. Een reorganisatie-ontslag wordt over het algemeen niet snel gegeven. Alvorens tot een dergelijk ontslag over te gaan dient namelijk gezocht te worden naar een andere functie voor de ambtenaar. Hier is meestal een termijn mee gemoeid van ongeveer 18 maanden. Er is in principe een herplaatsingsverplichting voor de overheid indien de functie van de ambtenaar is opgeheven dan wel wanneer de ambtenaar overtollig is geworden Omtrent de reorganisatie binnen de overheid gelden er allerlei regels. Het Sociaal Flankerend Beleid (Rijk) of Sociaal Statuut (gemeente) geeft ook aan wat de rechten en plichten van de ambtenaar zijn.

Ontslag als disciplinaire straf (strafontslag)

8:13 CAR-UWO, art. 81 lid 1 sub l ARAR

Een ontslag op staande voet is niet mogelijk in het ambtenarenrecht, dit in tegenstelling tot het arbeidsrecht. Toch kan een ambtenaar bij wijze van straf worden ontslagen. Daar is natuurlijk wel een heel traject voor nodig en bovendien dient er een dossier te zijn waaruit blijkt dat de ambtenaar (zeer) ernstig plichtsverzuim heeft begaan. Plichtsverzuim wordt omschreven als het doen of nalaten van iets wat een goed ambtenaar in gelijke omstandigheden behoort na te laten of te doen. Hieronder valt bijvoorbeeld het overtreden van voorschriften, het niet uitvoeren van dienstopdrachten en zelfs het herhaaldelijk hebben van loonbeslag wordt als plichtsverzuim gezien. De ambtenaar dient geconfronteerd te worden met het vermeende plichtsverzuim en dient hierover aan het bevoegd gezag verantwoording af te leggen. Het bevoegd gezag bepaalt uiteindelijk de strafmaat waarbij strafontslag dus mogelijk is. Plichtsverzuim kan zich niet alleen in de werksfeer afspelen, ook in de privésfeer kan plichtsverzuim worden gepleegd dat voor het bevoegd gezag reden kan zijn de ambtenaar te willen ontslaan.

Heeft u nog vragen, mail dan naar info@hoendermisjuristen.nl of maak gebruik van het online vragenformulier.